In gesprek met Tom Tieman over de nieuwe film die hij samen met Saskia Jeulink maakt: Weg uit de stad.

Paradijsvogels in Groningen

In het noorden van Groningen wonen een aantal bijzondere paradijsvogels en kunstenaars. Twee daarvan zijn Liz en Jouke, die een flinke tijd geleden de stad de rug toekeerden. Anderhalf jaar geleden vestigden zij zich in Uithuizermeeden om het biologisch-dynamische landbouwbedrijf, de Eemstuin, te runnen. Hun verhaal is zo inspirerend dat het verteld moet worden.

Dat doet Tom Tieman in de nieuwe film Weg uit de Stad, een dubbelportret van twee stellen die elk op hun eigen manier hun leven en toekomst een radicale draai geven door de stad te verruilen voor een leven op het platteland.

Tom en Saskia focussen ieder op een ander stel en vervlechten de twee verhalen tot een. Hoe dat precies gebeurt, is nog niet helemaal helder, maar spannend wordt het zeker. Elk stel heeft zijn eigen aanpak en zit in een ander fase van het bouwen van een nieuw leven. Om maar iets te noemen: het stel dat Saskia volgt, woont nog niet op het platteland en ze hebben een klein kind; Liz en Jouke, het stel dat Tom volgt, werken al meer dan een jaar aan hun Eemstuin. Liz is in verwachting.

“Het zijn eigenlijk twee kleine verhalen,” vertelt Tom mij, “twee stellen die verhuizen van de stad naar het platteland in Groningen. Kleine verhalen weliswaar, maar nauw verbonden met de grote onderwerpen die nu spelen in het Noorden: de landbouwproblematiek, de aardbevingen, de onbetaalbare huizenmarkt en de leefbaarheid van het platteland. Dat maakt het ook zo interessant.”

“Liz en Jouke zijn pioniers in hart en nieren. Zij hebben de Eemstuin overgenomen zonder financiering van de banken. Hun crowdfunding campagne was een ongekend succes.

Ze boeren op een ouderwetse manier en, ja, het is heel moeilijk. Maar ze hebben echt wel visie op hoe ze het doen en waarom. En dat vind ik mooi. Dat wil ik ook graag laten zien in de film.”

Fly on the wall

Over de manier waarop hij het verhaal van Liz en Jouke wil vertellen, zegt Tom: “Ik ga laten zien hoe zij hun droom proberen te verwezenlijken op het platteland en hoe hun omgeving daarmee omgaat. Als werkwijze vind ik het leuk om ergens te zitten en te kijken wat er gebeurt. Soort fly on the wall dus.”

“Bij deze film ben ik nauw betrokken bij Jouke en Liz om te kijken wat er in een jaar op de Eemstuin gebeurt en welke gebeurtenissen de moeite waard zijn om te laten zien. Door het stel vier seizoenen te volgen en te onderzoeken hoe zij zich tot hun omgeving verhouden, wil ik laten zien hoe de Eemstuin werkt. Toch blijft de Eemstuin een verhaal van mensen, van Jouke en Liz , dus die proberen om niet alleen hun eigen droom waar te maken maar ook om de wereld een beetje beter te maken.”

“Ik wil er ook gevoel in leggen en dat kan zijn in de stilte die iemand laat vallen als hij iets verteld heeft wat hem dwars zit of hem raakt. Maar daar moet je wel zien te komen. Dat doe je door er heel veel tijd in te steken en iemand te leren kennen. Ze moeten het ook aan je durven vertellen. Ja, dat vind ik het belangrijkste, dat vind ik het fascinerende eraan. Ik zeg altijd, je bent een halve psycholoog als je een documentaire maakt.”

De hoofdrolspelers, Liz en Jouke, zijn vrienden van Tom. Hoe is het om vrienden te filmen? “Daar heb ik wel over na moeten denken of ik dat wel wilde. De reden dat ik het gedaan heb, is dat ik het verhaal zo bijzonder vind. Als ik op bezoek ben, dan is dat soms vervelend, want dan betrap ik me erop dat ik met twee petten op zit te luisteren. Als vriend maar ook als filmmaker. Dus als ze mij iets vertellen, denk ik soms ‘Hoe ga ik dit visueel vertellen?’, terwijl ik eigenlijk als vriend er voor ze wil zijn.”

Filmen in de vrieskou

Een aantal draaidagen zitten er al op. Op de eerste draaidag was ’t gelijk raak. Ze filmden op de vrijdagmarkt in Groningen, waar Liz en Jouke een kraam hebben. Het was heel koud, min tien, en een klein deel van de groente was bevroren en kon niet meer verkocht worden. Uiteindelijk vluchtten crew en cast een cafe in om op te warmen. “Eigenlijk was het een goede draaidag omdat het een goed beeld geeft van de harde werkelijkheid.”

Ook net nadat Jouke’s vader was overleden, werd er gedraaid. “Dat is heel zwaar voor ze geweest omdat ze toch door moesten werken. Maar dat is dan het offer dat zij brengen, dat ze toch altijd door moeten blijven werken en dat het lastig is om vrienden en familie te bezoeken. Dat wil ik ook laten zien.”

Voor mezelf

“Dat is een hele grappige vraag,” zegt Tom als ik hem vraag voor wie hij de film maakt.

“Doe je dat voor een publiek? Ja je hebt altijd een publieke in gedachten.” Hij pauzeert even, het is haast een freak moment tijdens dit interview. Dan biecht hij op: “Maar uiteindelijk maak ik hem voor mezelf.”

Weg uit de Stad zal in 2020 te zien zijn. Ik verheug me erop!