Dit jaar is het namelijk 50 jaar geleden dat de eerste subsidies loskwamen voor de ontwikkeling van de ANS.
In het begin van de jaren ’70 lanceerde Nederland vanuit Amerika haar eerste en enige geheel zelf gebouwde satelliet, de Astronomische Nederlandse Satelliet, oftewel ANS. 

Maar weinig mensen weten nog dat Nederland ooit een eigen satelliet heeft gebouwd. Een satelliet die zijn tijd ver vooruit was – en waar bij NASA met verbazing naar werd gekeken. ANS, de Astronomische Nederlandse Satelliet, was een bijzonder staaltje Nederlands vernuft. Als eerste satelliet ter wereld volledig digitaal en zelfs vanaf de grond herprogrammeerbaar, met aan boord zeer gevoelige UV- en Röntgentelescopen. De ANS werd in 1974 gelanceerd op een kleine Amerikaanse raket. In de drie jaar dat de ANS rond de aarde cirkelde heeft de satelliet opzienbarende ontdekkingen gedaan op het gebied van sterrenkunde: een vakgebied waarin Nederland al sinds de 18e eeuw voorop loopt.

Het kostte Nederland in de jaren zestig ongelooflijk veel moeite om een poot aan de grond te krijgen binnen het Europese ruimtevaartprogramma. Daarom besloten een aantal sterrenkundigen van de Rijksuniversiteiten van Groningen, Utrecht en de T.U. Delft het dan maar zelf te doen. Samen met onder meer Philips (voor de elektronica) en Fokker (voor de satellietbehuizing en mechanica) begonnen ze Nederlands eerste ruimtevaart-avontuur.

Bijna niemand weet nu nog van het bestaan van de ANS. De satelliet en de geschiedenis ervan maken echter deel uit van ons nationaal cultureel erfgoed en zij verdienen het aan de vergetelheid te worden onttrokken. De tijd dringt echter. Nu kunnen we de gedrevenheid om verbeelding te concretiseren en het daarvoor noodzakelijke wetenschappelijk vernuft van de inmid- dels hoogbejaarde ingenieurs zelf nog in een documentaire vastleggen voor het nageslacht. Het gaat bij de ANS om immaterieel erfgoed van grote waarde.
De documentaire ANS brengt diverse aspecten van we- tenschap, verbeelding, moed, doorzettingsvermogen en eigenzinnigheid bijeen in een spannend, avontuurlijk verhaal. Samen met het niet-gebruikte reserve- exemplaar van de satelliet in het Nationaal Ruimte- vaartmuseum en een aan de slopershamer ontsnapt testmodel kunnen wij de ANS en de wetenschappelijke ontdekkingen die de satelliet mogelijk heeft gemaakt als het ware reconstrueren en als exempel mobiel erf- goed voorgoed vastleggen. Samen met het Nationaal Ruimtevaartmuseum (zij hebben ons bijgestaan in re- search, netwerk, filmmateriaal en nemen deel aan pre- mière en daarna permanente vertoning) streven wij met de documentaire ernaar om de ANS (en haar makers) aan de vergetelheid te onttrekken en haar de welver- diende plaats toe te kennen in de canon van de Neder- landse wetenschapsgeschiedenis. Naast en op gelijke voet met protagonisten als Wubbo Ockels en André Kuipers.

André Kuipers steunt deze documentaire met de volgende woorden:

“Het verhaal van ANS is momenteel niet meer dan een voetnoot in de geschiedenis, terwijl de Nederlandse rol in de Europese ruimtevaart er heel anders uit had gezien zonder deze bijzondere satelliet: ANS heeft voor Nederland de deur naar de ruimte geopend. De satelliet was haar tijd ver vooruit en was een uniek staaltje vernuft. De bouwers en andere betrokkenen zijn inmiddels op hoge leeftijd en kunnen het verhaal nu nog vertellen.

Het is tijd dat ANS haar welverdiende plaats in de canon van de Nederlandse wetenschap krijgt.

Daarom steun ik dit documentaire project over ANS van harte.”

(December 2018 )