Een film van Piet Hein van der Hoek

• Regisseur – Piet Hein van der Hoek
• Producent – Lejo Siepe
• Camera – Stijn Brinkmann, Mark Glastra van Loon
• Geluid – Ton van der Möhlen, Michiel Linker
• Montage – Piroska Nijhof
• Muziek – Arnold Veenman
• Voice-over – Fenneke Fockema Andreae
• Productie – Stichting Beeldlijn, RTV Noord
• Jaar 2006
• Copyright – Piet Hein van der Hoek, Lejo Siepe, Stijn Brinkmann
• Financierders – Stimuleringsfonds Culturele Omroepproducties, Stichting Beringer Hazewinkel, RTV Noord
• Lengte  – 53 min
• Taal – Nederlands
• Première – 25 november 2006 in het Groninger Museum in aanwezigheid van Rutger Kopland.
• Omroep/distributie – Alle regionale oproepen, RTV Noord, NPS – Uur van de Wolf, Cultura
• Prijzen – NL Award Bijzondere Externe Producties (voor beste regionale omroep productie.)

‘Waar het mee begint en mee eindigt, is verbazing, verwondering. Achter ieder waarom zit een nieuw waarom. Laat ik maar verwonderd blijven en mij volledig wijden aan de hoe-vraag.’

Deze woorden schreef Rutger Hendrik van den Hoofdakker (1934) in een brief waarin hij afscheid nam van een collega-psychiater. Zijn woorden kunnen niet alleen beschouwd worden als een reflectie op zijn werk als psychiater en onderzoeker, maar tevens als de kern van zijn dichtkunst. Onder het pseudoniem Rutger Kopland geldt Van den Hoofdakker als een van de belangrijkste Nederlandse dichters van de twintigste eeuw. Na zijn debuut Onder het vee (1966) schreef hij nog tien andere dichtbundels en enkele gebundelde essays. Voor zijn staat van dienst is hij gelauwerd met vele literaire prijzen, waaronder de P.C. Hooftprijs in 1988.

Stichting Beeldlijn maakte naar aanleiding van zijn 40-jarige dichtersbestaan de documentaire DE TAAL VAN HET VERLANGEN. Korte tijd voordat de opnames zouden beginnen, kreeg Kopland een hartstilstand terwijl hij in zijn auto reed. Twee weken lang verkeerde hij in levensgevaar, een ervaring die zijn leven volledig op de kop zou zetten. Door deze confrontatie met de vergankelijkheid van het leven zou een zware periode in zijn leven aanbreken. De onvrede met deze ervaring en zijn nieuwe situatie zorgden voor een gevoel van hulpeloosheid dat gepaard ging met buien van agressie. Hierdoor belandde hij in de gesloten kliniek waarvan hij zelf als psychiater jaren lang hoofd was. ‘Wat is mij godverdomme overkomen’, vertelt hij terugkijkend op deze tijd, om even later hieraan toe te voegen: ‘Nou ja het is over.’

Op lichtvoetige, mijmerende en ietwat weemoedige wijze wordt in deze documentaire een portret geschetst waarin Koplands hoogte- en dieptepunten de revue passeren. In een aantal interviews afgenomen in Nederland en Frankrijk wijdt hij uit over de rol van religie in zijn jeugd, zijn studententijd, de psychiatrie, het maken van film, cabaret, elektroshocktherapie, het sparen van ansichtkaarten, maar bovenal de dichtkunst. De interviews worden afgewisseld met archiefbeelden uit zijn studententijd, zijn werk als psychiater en natuurlijk met een flinke dosis poëzie.

De film werd uitgezonden door TV Noord, TV Drenthe de NPS en CULTURA/NPS en won in 2006 de NL Award in de categorie beste externe productie. Volgens het juryrapport was de grote verdienste van de film: ‘Als kijker voel je je geprivilegieerd omdat je zo dichtbij het kunstenaarschap van een bekende dichter komt. Je wordt via vaak uitmuntend camerawerk binnengetrokken in een andere wereld. Een wereld vol poëzie. Na het kijken wil je vooral meer lezen van dichter Rutger Kopland. Je krijgt poëtische honger. En dat is een heel belangrijke verdienste van de makers!’

Bron: Aasman,  Susan en Youri Sepp, Het Geziene Werk, Beeldlijn, 25 jaar documentaire film in Noord-Nederland, Groningen, 2011.

Publicaties